EBUS (Endobronşiyal Ultrasonografi), bronkoskopi cihazına entegre edilmiş yüksek frekanslı ultrason probu kullanılarak trakea ve bronş duvarlarının ötesindeki yapıları (özellikle lenf nodları ve mediastinal kitleler) gerçek zamanlı olarak görüntüleme imkânı sağlayan tanısal bir endoskopik yöntemdir.


Geleneksel bronkoskopi yalnızca hava yollarının iç yüzeyini görüntüleyebilirken, EBUS ile bronş duvarının ötesindeki dokular ve yapılar değerlendirilebilir. Böylece hem görsel değerlendirme hem de ultrason eşliğinde transbronşiyal iğne aspirasyonu (TBNA) ile doku örnekleme yapılabilir.

Özellikle akciğer kanseri evreleme sürecinde, mediastinal lenf nodlarının invaziv cerrahi yöntemlere (mediastinoskopi gibi) gerek kalmadan değerlendirilmesini sağlar. Bu özelliği sayesinde hem tanı koyma sürecini hızlandırır hem de hastaya ek cerrahi risk yükünü azaltır.
EBUS, günümüzde pulmonoloji ve göğüs cerrahisi alanlarında minimal invaziv, yüksek doğruluk oranına sahip tanı yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

EBUS Hangi Hastalıklar İçin Tercih Edilmektedir?

EBUS, özellikle toraks içi lenf nodlarının ve mediastinal yapıların tanısında, evrelenmesinde ve ayırıcı tanısında kullanılan ileri görüntüleme ve biyopsi yöntemlerinden biridir. Klinik kullanım alanları şunlardır:

1. Akciğer Kanseri Evreleme

  • Akciğer kanseri tanısı konan hastalarda, mediastinal ve hiler lenf nodu tutulumu olup olmadığını belirlemek için en güvenilir minimal invaziv yöntemlerden biridir.
  • Özellikle PET-CT’de şüpheli olarak saptanan lenf nodlarının histopatolojik olarak doğrulanmasını sağlar.
  • Cerrahi öncesi doğru evreleme, tedavi planını doğrudan etkiler ve gereksiz torakotomi riskini azaltır.

2. Mediastinal Kitlelerin Tanısı

  • Trakea veya bronş komşuluğundaki mediastinal kitlelerin doğrudan görüntülenmesi ve iğne aspirasyonu ile tanı konulması mümkündür.
  • Lenfoma, timoma gibi maligniteler ile benign lezyonların ayırıcı tanısında kullanılır.

3. Granülomatöz Hastalıklar

  • Sarkoidoz ve tüberküloz gibi granülomatöz hastalıklarda, mediastinal ve hiler lenf nodlarından biyopsi alınarak kesin tanı konulabilir.
  • EBUS, özellikle evre I ve II sarkoidozda yüksek tanısal doğruluğa sahiptir.

4. Metastatik Lenf Nodu Araştırması

  • Başka organ kanserlerinin (meme, böbrek, gastrointestinal sistem vb.) akciğer ve mediastinal lenf nodlarına metastaz yapıp yapmadığını belirlemede etkilidir.

5. Bilinmeyen Nedenli

  • Lenfadenopatiler
    Görüntüleme yöntemlerinde saptanan ancak nedeni belirlenemeyen lenf nodu büyümelerinde hızlı ve güvenilir tanı sağlar.

EBUS Nasıl Uygulanır?

EBUS, genellikle günübirlik girişim olarak uygulanır ve hastalar işlem sonrası aynı gün taburcu edilebilir. Uygulama süreci şu aşamalardan oluşur:


1. İşlem Öncesi Hazırlık

  • Hasta işlemden 6–8 saat önce oral alımı bırakır (açlık süresi).
  • Antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaç kullanımı sorgulanır ve gerekiyorsa işlem öncesinde kesilmesi planlanır.
  • Hastaya işlem, riskler ve beklentiler ayrıntılı olarak anlatılır ve aydınlatılmış onam formu imzalatılır.

2. Sedasyon ve Anestezi

  • İşlem genellikle lokal anestezi + hafif sedasyon altında yapılır.
  • Bazı hastalarda derin sedasyon veya genel anestezi tercih edilebilir (özellikle zor hava yolu veya uzun işlem süresi bekleniyorsa).

3. Bronkoskopi ve Ultrason Görüntüleme

  • EBUS cihazı, standart bronkoskopi cihazına entegre edilmiş lineer ultrason probu içerir.
  • Cihaz ağız veya burundan trakea ve bronşlara ilerletilir.
  • Ultrason ile bronş duvarı dışındaki mediastinal yapılar ve lenf nodları gerçek zamanlı olarak görüntülenir.

4. Transbronşiyal İğne Aspirasyonu (TBNA)

  • Hedeflenen lenf nodu veya kitle ultrason eşliğinde belirlenir.
  • Cihaz içinden geçirilen ince iğne ile bronş duvarı delinerek doku veya hücre örnekleri alınır.
  • Örnekler sitoloji ve histopatoloji laboratuvarına gönderilir.

5. İşlem Süresi

  • Ortalama 30–60 dakika sürer.
  • Birden fazla lenf nodu veya kitle hedeflenebilir.

EBUS Sonrası Süreç

EBUS işlemi bittikten sonra hasta genellikle aynı gün taburcu edilir. İşlem sonrası birkaç saatlik gözlem yeterlidir.

  • Gözlem süresi: Sedasyonun etkisi geçene kadar (yaklaşık 1–2 saat) hastanın tansiyon, nabız ve oksijen değerleri takip edilir.
  • Boğaz ve ses: İşlemden sonra boğazda hafif ağrı, yanma ya da tahriş hissi olabilir. Ses kısıklığı ve hafif öksürük de sık görülen geçici durumlardır.
  • Yeme-içme: İşlem sırasında uygulanan lokal anestezinin etkisi geçmeden (yaklaşık 2 saat) yiyecek ve içecek tüketilmez.
  • Evde dikkat edilecekler: Eve döndükten sonra ilk gün dinlenmek faydalıdır. Ateş, şiddetli öksürük, nefes darlığı veya kanlı balgam gelişirse vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalıdır.
  • Sonuç süreci: Biyopsi örnekleri laboratuvarda incelenir. Tanı genellikle birkaç gün içinde çıkar ve tedavi planı bu sonuca göre belirlenir.

Bronkoskopi ile EBUS Arasındaki Farklar

Bronkoskopi ve EBUS temelde benzer bir mantıkla uygulanır; her ikisinde de ağız veya burundan bronşlara girilerek inceleme yapılır. Ancak aralarında önemli farklar vardır:


Görüntüleme alanı:

  • Bronkoskopi sadece hava yollarının iç yüzeyini gösterir.
  • EBUS hem hava yollarının içini hem de duvarın arkasındaki lenf nodlarını ve dokuları ultrason ile görüntüler.

Biyopsi yöntemi:

  • Standart bronkoskopide biyopsi, bronş içinden gözle görülen lezyonlardan alınır.
  • EBUS’ta biyopsi, ultrason eşliğinde “görerek” yapılır; böylece gözle görülmeyen derin dokulardan da örnek alınabilir.

Kullanım amacı:

  • Bronkoskopi daha çok hava yolu tümörleri, daralmaları, yabancı cisimler ve enfeksiyonların değerlendirilmesinde tercih edilir.
  • EBUS, özellikle akciğer kanseri evrelemesi, mediastinal lenf nodu değerlendirmesi ve derin kitlelerin tanısında öne çıkar.

Tanısal doğruluk:

  • EBUS, hedefe yönelik biyopsi yapabildiği için mediastinal değerlendirmelerde tanı oranı klasik bronkoskopiye göre çok daha yüksektir.